Turmush — Чүй облусуна караштуу Ысык-Ата районунда узап бара жаткан 2022-жылда бир катар иштер аткарылып, көптөгөн долбоорлор жүзөгө ашты. Аким Алмазбек Осмонов райондогу көрсөткүчтөр боюнча маалымат берди.
Анда отчеттук мезгилде райондун өнөр жай, айыл чарба, курулуш жана социалдык чөйрөсүндө өнүгүүнүн оң тенденциялары байкалып, макроэкономикалык көрсөткүчтөрдө 2021-жылдын ушул мезгилине салыштырмалуу бир катар жогорку көрсөткүчтөр жетишилгендигин белгилөөгө болот.
Жыл ичинде бир катар жаңы өндүрүш ишканалары, социалдык-маданий жана турмуш-тиричилик жактан тейлөөчү объекттер, кайра конструкциялоо боюнча долбоорлор ишке киргизилди.
Өргө карай кеткен өнөр жай
Район боюнча өнөр жай өндүрүшүнүн көлөмү 18 млн 583 миӊ сомду түздү. Анын ичинен чакан жана орто ишканалардын өнөр жай өндүрүшүнүн көлөмү 3 млн 299 миӊ сомду түзүп, 2021-жылга салыштырмалуу быйыл өнөр жай өндүрүшүнүн көлөмүнүн өсүү темпи 126,2 пайызга жетти.
Инвестиция тартуу, айыл аймактарды өнүктүрүү
Акимдин тапшырмасы менен айыл өкмөт башчысы, мекеме-уюм жетекчилери, мектеп, бала бакча директорлору болобу, айтор мамлекеттик же менчиктигине карабастан жок дегенде бир долбоор тартуу тапшырмасы алдыга коюлган.
Анын алкагында районго 961 миллион сом инвестиция тартылды. Бул өз кезегинде 2021-жылдын деңгээлине карата өсүү темпи 121,8 пайызды түзөт.
7 млн 615 миң сом капиталдык салымы менен 32 чарбалык субъект ишке кирип, 157 жумуш орду түзүлдү. Буга улай эл аралык кайрымдуулук фонддорунун колдоосу менен 7 социалдык багыттагы 4 ФАП салынды. Алар Кең-Булуң, Карагай-Булак, Өтөгөн, Жар-Башы айылдарына курулду.
Алмалуу жана Нурманбет айылдарына үй-бүлөлүк дарыгерлер тобунун имараттары салынды. Ошону менен катар эле 64 млн сомго Жээк айылында бала бакчанын имараты курулуп, ишке берилди. Юрьевка айылында Үй-бүлөлүк дарыгерлер тобунун жаңы имаратынын курулушу жүрүп жатат.
Ошондой эле, Ысык-Ата өнүктүрүү фонду тарабынан 832 миң 37 сомго 9 долбоор, Чүй өнүктүрүү фонду тарабынан 28 млн 904,6 миң сомго 7 долбоор өздөштүрүлдү.
Катар кайрымдуулук фонду тарабынан Логвиненко айыл аймагынын Новопокровка айылына 250 орундуу мектеп курулуп жатат.
Республикалык бюджеттин эсебинен Интернационал айылына 1 спорт комплекс курулуп, ишке берилди.
Фонддор аркылуу айыл чарба техникалары алынды. Алсак, Кочкорбаев айыл өкмөтүнө экскаватор, Люксембургга таштанды чыгаруучу машина, Интернационалдын дыйканына комбайн, Красная-Речкага экскаватор алынды.
Мындайлар өтө көп, фонд аркылуу мектептерге эмеректер, компьютер, интерактив такталары, бала бакчаларга ашкана жабдыктары алынып, Жээкте балдар ойноочу аянтча курулду. Ленин орто мектебинин китепканасы оңдолду.
Таза суу — өмүр булагы
Аймактарды өнүктүрүү жана инвестициялоо агенттигинин (АРИС) долбоору менен азыркы учурда Ивановка, Кең-Булуң айыл аймактарында 122,7 млн сомго калкты таза суу менен камсыздоо долбоорлору ишке ашырылууда.
Ошол эле учурда, райондун көп жылдардан бери чечилбей келген таза суу менен камсыз кылуу маселеси, атап айтканда, 2022-жылдын аягына чейин эл аралык кайрымдуулук фонду тарабынан 39 км аралыктагы суу түтүгүн орнотуу жана суу мунараларын реконструкциялоо долбоорлорунун каржылоосу колдоого алынды.
Юрьевка жана Нижнее-Сарафимовка карылар интернатына суу чыгарылып, насос орнотулду. Андан тышкары бул долбоор менен Сын-Таш, Нурманбет, Красная-Речка, Бирдик, Ак-Кудук, Милянфан, Новопокровка, Люксембург айыл аймактары дагы камтылды. Интернационал айыл аймагын республикалык бюджеттен 68 млн сомго таза суу менен камсыздоо иштери жүрүп жатат.
Айыл ичиндеги жолдорду жасоо, таза суу менен камсыздоо, ирригациялык системаларды тазалап, калыбына келтирүү боюнча иштер колго алынган.
Ашыгы менен аткарылган жергиликтүү бюджет
2022-жылдын 11 айында жергиликтүү бюджеттин нагыз кирешеси 527,7 млн сом болду. Ал эми бекитилген план 446,4 млн сом болсо, план 118,2 пайызга аткарылды. Пландан сырткары ашыкча 81,4 млн сом түштү.
Анын ичинде:
- айыл өкмөттөрдүн планы 137,4 пайызга аткарылып, нагыз келип түшкөн каражат 288,9 млн сом болду. Бекитилген план 210,3 млн сом болсо, ашыкча 78,6 млн сом түштү,
- Кант шаарынын мэриясынын бюджеттик планы 236 млн сом болуп, план 101,2 пайызга аткарылды. 238,7 млн сом нагыз киреше түштү, ашыкча 2,7 млн сом келди.
2022-жылдын 1-январына карата дотациядан 4 айыл өкмөтү чыгарылды, алар:
1. Красная-Речка айыл өкмөтү;
2. Кеӊ-Булуӊ айыл өкмөтү;
3. Логвиненко айыл өкмөтү;
4. Жээк айыл өкмөтү.
Айыл чарбадагы жетишкендиктер
2022-жылдын 11 айында айыл чарба боюнча өндүрүлгөн азыктардын жалпы көлөмү 33 млн 563,8 миң сомго жетти. 2021-жылга салыштырганда өсүү темпи 132,4 пайызды түздү.
Анын ичинде:
- Мал чарбачылыгы – 7 млн 285,9 миң сом же 100%;
- Талаачылык – 24 млн 630,1 миң сом же 147,9%.
Райондун көйгөйлүү болгон ирригация маселесин чечүүдө Жээк айыл аймагына караштуу «Жаӊы-Тилек» суу пайдалануучулар ассоциациясы Бүткүл дүйнөлүк банк аркылуу «Айыл чарба өсүмдүктөрүн жана тамак ашты жакшыртуу» долбоорунун алкагында ички чарбалык канал-арыктарды реабилитациялоого 58,7 млн сом каржылады. Аны өздөштүрүү мөөнөтү 3 жылга бекитилген (2020-2023-жылга).
Интернационал айыл аймагында сугат суу системасын реабилитациялоо долбооруна Бүткүл дүйнөлүк банк аркылуу 60 млн сом каржыланды.
Люксмебург айыл аймагында Чүй облустук өнүктүрүү фондунун каржылоосу аркылуу сугат сууну коромжусуз пайдалануу максатында бетон лотокторду орнотуу иштери жүрүп жатат.
Кыш мезгилине карабастан бүгүнкү күндө дагы райондук суу чарба башкармалыгы тарабынан вегетациялык мезгилге даярдык иштери жүрүп, чарба аралык каналдарды тазалоо иштери жүргүзүлүп жатат.
Насыя катары берилген 263 млн сом
Айылдык товар өндүрүүчүлөрдү колдоо максатында бардык каржылоо булактарынан 300 насыя жана 263 млн 354,8 миң сомго чакан насыя берилди.
Өкмөттүн токтомуна ылайык, «Айыл чарбасын каржылоо – 10» долбоорунун негизинде дыйкан жана мал чарбачылыгын өнүктүрүүгө жылына 6-7-8 пайыз менен 170 киши 119 млн 377 миң сом насыя менен камсыз кылынды.
«Айыл Банктын» «Күрөөсүз чакан насыя» долбоору боюнча 103 кишиге жылына 8 пайыз менен өсүмдүк өстүрүүгө жана мал чарбачылыгына жалпы суммасы 19 млн 669,7 миң сомго насыя берилди.
«Айыл Банк» аркылуу лизинг жолу менен 36 айыл чарба техникасы 124 млн 308,1 миң сомго берилген. Алардын бири катары Люксембург айыл аймагына таштанды салуучу бакт жана таштанды чыгаруучу унаа алынганын айтсак болот.
Унаа жолдорун оңдоо
Жол тейлөө ишканалары айыл өкмөттүн башчылары, Кант шаарынын мэриясы аркылуу 167 миң 375 сомго оңдоо иштерин жүргүзүштү.
Алардын ичинде:
- республикалык бюджеттен 85 миң 968 сомго;
- айыл өкмөттөрдүн бюджетинен, Кант шаарынын мэриясынан, Чүй өнүктүрүү фонду, дем берүүчү грант аркылуу 81 миң 407 сомго райондун аймагында жалпы 27 км жолго асфальт төшөлдү.
Алсак, республикалык бюджеттин каражатынан мамлекеттик маанидеги Красная-Речка—Ысык-Ата курорту унаа жолундагы Юрьевка айылынын 1 км жолу 7156,8 миң сомго төшөлдү. Капиталдык салым беренесинин негизинде 1,5 км асфальт 14 миң 269,7 сомго төшөлдү.
Жергиликтүү маанидеги Ново-Покровка—Туз унаа жолунун 1 чакырымы 7217,7 миң сомго; Кант—Ак-Кудук унаа жолунун 1 чакырымы 7688,6 миң сомго; ГЭС-5— Милянфан—Кант унаа жолунун 1 чакырымы 7629,1 миң сомго жасалды.
Республикалык бюджеттин 18 миң 871 сомуна 18 км унаа жолдо орто оӊдоо иштери жүрдү. Анын ичинде эл аралык маанидеги Бишкек—Балыкчы—Нарын—Торугарт унаа жолу шагыл-битум аралашмасы менен (ШПО) жасалды.
2022-жылдын 9 айында айыл өкмөттөр айыл ичиндеги жергиликтүү маанидеги көчөлөрдүн жолдорун асфальттоо жана тегиздөө, кум-шагыл төгүү, жол чырак орнотуу боюнча бир катар иш-чараларды аткарды. Кант шаарынын көчөлөрүн асфальттоого жергиликтүү бюджеттен 40 миң 823 сом сарпталды.
Санариптештирүү
Район боюнча «Санарип Кыргызстан — 2019-2023» санариптик трансформациялоо концепциясын ишке ашыруу боюнча жол картасынын негизинде иш-чаралар уланууда.
Ысык-Ата районунда жалпы аянты 741 чарчы метр болгон Калкты тейлөө борбору түзүлүп, ал 8 млн 612 миң сомго Ысык-Ата райондук өнүктүрүү фондунан каржыланды. Калкты тейлөө борборунун ачылыш аземи 2022-жылдын ноябрь айында өткөрүлдү.
Райондо СЭД «Infodocs», АИС «Е-kyzmat», АИС «Санарип аймак» автоматташтырылган системасын ишке киргизүү иштери аяктоонун алдында турат. Азыркы мезгилде ЖӨБО тарабынан «Санарип аймак» автоматташтырылган системасына 33 436 үй чарбасы киргизилди. Андан тышкары «Түндүк» ЭВӨС аркылуу зарыл болгон маалыматтарды калкка өз убагында берилишин камсыз кылуу боюнча тиешелүү мамлекеттик органдарда жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарында иш жүргүзүлдү.
Тазалык баарыбыз үчүн!
Ысык-Ата районунун Кант шаарынын жана калктуу конуштарынын аймактарын санитардык тазалоо, көрктөндүрүү жана жашылдандыруу боюнча «Таза аймак» жана «2022-жылды Тоолордун экосистемасын коргоо жана климаттык туруктуулук жылы деп жарыялоо жөнүндө» Кыргыз Республикасынын президентинин жарлыгын ишке ашыруу жана «Жашыл мурас» улуттук өнөктүктү колдоо максатында райондо «Бир адам-бир көчөт» иш-чараларын Туз айыл аймагына 3 га жер тилкесинде З500дөн ашык бак-дарактардын көчөттөрүн Ысык-Ата райондук мамлекеттик администрациясынын кызматкерлери жана райондук түзүм бөлүмдөрүнүн катышуусу менен: Тяншань карагайы 1300 даана, 1100 түп туя, 1100 түп кызыл карагай (крымская) тигилди.
Жергиликтүү маанидеги маселелердин бирине кирген таштанды чогултуу жана аны ташып чыгаруу көйгөйлөрүн чечүү боюнча Люксембург айыл өкмөтүндө алгылыктуу иштер жасалууда. Айыл өкмөтүнө караштуу «Эмгек-Люкс» муниципалдык ишканасына Ысык-Ата райондук өнүктүрүү фонду аркылуу жалпы баасы 1 млн 751 миң сомго 65 даана таштанды салуучу челектер алынды. Долбоорго айыл өкмөтүнүн өздүк салымынан 600 миң сом каражат жумшалган.
Балдар татыктуу билим алсын!
Билим берүү тармагында район боюнча 54 жалпы билим берүү мекемелери бар. Анын ичинде 41 жалпы билим берүүчү орто, 2 толук эмес орто, 4 башталгыч, 5 жеке менчик, ден соолугунан мүмкүнчүлүгү чектелген балдар үчүн 1 жатак мектеп жана «Келечек» окутуу тарбия комплекси бар. 36 мектепке чейинки билим берүү мекемелеринде 4345 бала (27 муниципалдык, 1ведомстволук), 8 жеке менчик бала бакчада 280 бала тарбия таалим алууда.
Логвиненко айыл аймагына караштуу «Алтын балалык» бала бакчасынын имараты 13,6 млн сомго АРИС аркылуу толугу менен оңдоп-түзөө иштери жасалды.
Логвиненко айыл аймагында жайгашкан Новопокровка №2 Н.Баранов атындагы жалпы орто билим берүү мектеп-лицейинин кошумча 225 орундуу имараты курулуп бүттү. Ага республикалык бюджеттин эсебинен 48 млн сом каржыланды.
Ас-Сафа кайрымдуулук фондунун демөөрчүлүгү аркылуу Жээк айылында 60 балага ылайыкталган бала бакчанын курулушу аяктап, пайдаланууга берилди.
Салынып жаткан мектептер:
- Ысык-Ата айыл аймагына караштуу А.Мурзалиев атындагы жалпы орто билим берүү мекемесинин кошумча 150 орундуу имараты Сауд өнүгүү фонду тарабынан курулууда, капиталдык салымы 68,0 млн сом.
- Логвиненко айыл аймагына караштуу Новопокровка жаңы конушунда 250 орундуу башталгыч мектептин имараты «Катар» кайрымдуулук фонду тарабынан курулууда, капиталдык салымы 24 млн сом.
5 млн сом жөлөк пул
КРнын Министрлер кабинетинин «Социалдык келишимдин негизинде социалдык жардам көрсөтүү жөнүндө» 2022-жылдын 14-июлундагы № 385 токтомун ишке ашыруу боюнча бир катар иш чаралар болду. 2022-жылдын сентябрь айында социалдык келишим аркылуу аз камсыз болгон, жѳлѳк пул алуучу 50 (элүү) үй-бүлѳгѳ ѳздѳрүнүн кичи ишканаларын (кичи бизнестерин) ачып иштетүү үчүн ар бир үй-бүлѳгѳ 100 000 (жүз миң) сомдон, бардыгы 5 000 000 (беш млн) сом акчалай жардам берилген.
Саламаттыкты сактоо
Эл аралык кайрымдуулук фонддорунун колдоосу менен 6 социалдык багыттагы имараттар курулуп, ишке берилди. 4 ФАП, 2 үй-бүлөлүк дарыгерлер тобунун имараты курулуп, жалпы эсебинен 60,6 млн сом каражат сарпталды.
Учурда Юрьевка айыл аймагында 1 үй-бүлөлүк дарыгерлердин тобунун имараты курулууда.
Азыркы учурда райондук ооруканада капиталдык оңдоп-түзөө иштери жүргүзүлүп жатат. Саламаттыкты сактоо министрлиги тарабынан 16 млн 800 миң сом бөлүнүп берилди. Бул оорукана курулуп, пайдаланууга берилгенден бери бир дагы жолу капиталдык оңдоодон өткөрүлгөн эмес. Кант шаарында Оорулардын алдын алуу жана мамлекеттик санитардык-эпидемиологиялык көзөмөл департаментинин вирусологиялык лабораториясы ачылып, ишке берилди. Ага 16 331,3 миң сом капиталдык салымы ишке кирип, 10 жумуш орун камсыз болду.
Салык жыйноо боюнча
2022-жылдын 22-декабрына карата айына мамлекеттик бюджетке 1 млрд 425 млн 156 миң сом түштү.
Алардын ичинен 1 млрд 002215 миң сом Республикалык бюджетке, 422 млн 440 миң сом жергиликтүү бюджетке түштү.
Салыктар өз убагында жыйналып, жылдык планды аткарууга аракет жасалып жатат.
Кассалык аппараттарды орнотуу боюнча иштер жасалып, калк ар бир дүкөнгө кирип тейлөө алган соң чектерди талап кылууга үйрөнүштү. Салык кызматы тарабынан бир нече кассалык аппараттар бекер алынып берилди.
Көптөн күткөн кызыл китеп
Ысык-Ата районунун аймагында жерлерди бир убакта которууга (трансформациялоого) 811,45 гектар жердин тизмеси аныкталды. 811, 45 гектардын ичинен 678,3 гектар айдоо аянт, 7,0 гектар кайрак аянт, 8,95 гектар көп жылдык бадалдар элеген аянт, 100,95 гектар жайыт аянт жана 16,5 гектар башка түрлөрүнө кирген аянт жерлер.
Жер мунапысы боюнча комиссия 14 айыл өкмөтүнөн 1256 арыз кабыл алды. Бул 656,82 гектар жердин жалпы аянтын түзөт. Бүгүнкү күнд 75 үй-бүлө жер тилкесине болгон кызыл китептерин алышты.
Жылуулук
Кант шаарындагы «Кантжылуулук» ишканасынын жаңы курулган от казаны ишке берилди. Жаңы от казандын кубатттуулугу 2,4 МгБ. Учурда 330 абонентти тейлейт, жаңы курулуп жаткан үйгө дагы 90 техникалык тейлөө берилген. От казанды куруу республикалык бюджеттен каржыланып, жалпы суммасы 28 млн 400 миң сомду түзөт. От казанды жайгаштырууга Кант шаарынын мэриясы тарабынан жер тилкеси бөлүнүп берилген.
Кант шаарында жалпысынан 13 от казан бар. Баардыгы теӊ ойдогудай иштеп келет.
Коомдук автоунаасы, товар айлануу жана калкка кызмат көрсөтүү:
Автоунаа менен жүк ташуунун көлөмү 1 585,5 миң тоннаны же жүк айлануу 32 027,1 миң тонна-км түздү. Жүргүнчүлөрдү ташуу 18 511,5 миң адамды, жүргүнчүлөрдү ташуунун айлануусу 183 587 миң жүргүнчү чакырымды түзүп же 104,5 пайызга аткарылды.
Калкка кызмат көрсөтүүлөрдүн көлөмү 1 201 000 сомду, ал эми мурдагы жылдын деңгээлине салыштырмалуу 118,7 пайызга аткарылды.
Соода жүгүртүүнүн көлөмү жана коомдук тамактануу жайларын кошо эсептегенде 20 368,2 миң сомго же 144,1 пайызга аткарылды.
